Η ίδια η πρακτική της κεραµικής τέχνης —και η επιµονή της στον χρόνο µέσα από το ολοένα αυξανόµενο ενδιαφέρον καλλιτεχνών, επαγγελµατιών και ερασιτεχνών, για το µέσο— δεν µπορεί παρά να µας οδηγεί στην απαρχή της, δηλαδή στο χώµα, στον ευτελή κόκκο. Η καταγωγή της αυτή από µια εύθραυστη ανόργανη συνθήκη που µε τον κατάλληλο χειρισµό και την υψηλή θερµοκρασία αποκτά υπόσταση, δύναµη και διάρκεια παραπέµπει στην ανθρώπινη συνθήκη που ακολουθεί µια αντίστοιχη πορεία µέχρι την αποδυνάµωση και τον, σχεδόν, ολοκληρωτικό αφανισµό. Το χώµα από το οποίο προέρχεται, γίνεται συχνά και το ίδιο υλικό που περιβάλλει και προφυλάσσει το κεραµικό, που το διατηρεί µέσα στο χρόνο για να το παραδώσει αιώνες µετά, σε κάποιες περιπτώσεις, άθικτο, σαν να διαισθάνεται το ίδιο µε κάποιον ανεξήγητο τρόπο τις καταβολές του.
Από την αρχή της ύπαρξης της µέχρι και σήµερα η κεραµική αλλάζει πολλές µορφές και σχήµατα. Η κάθε φόρµα, συνδεδεµένη µε την ανθρώπινη κλίµακα, εξυπηρετεί έναν σκοπό. Οι καµπύλες φόρµες, στις περισσότερες περιπτώσεις όπου το κεραµικό έχει χρηστική αξία, υπονοούν τη θέληση να κρατήσουν κάτι, να το δεσµεύσουν, να εµπεριέχουν· η κλειστή φόρµα µε τη σειρά της, τη συντήρηση και την αποµόνωση από τις εξωτερικές συνθήκες. Ένα είδος που εντοπίζεται από τα αρχαία χρόνια και συνδυάζει αυτές τις δύο λειτουργίες µαζί µε µια υπαρξιακή διάσταση, που προκύπτει από το περιεχόµενο του, είναι η τεφροδόχος. Τελευταίο βήµα της τελετουργίας καύσης του νεκρού σώµατος, η τεφροδόχος θα περιέχει την τελευταία µορφή ενός ανθρώπινου σώµατος για να αποθηκευτούν µαζί, όπως και στην κανονική διαδικασία ταφής, στο χώµα. Το χώµα (ή στάχτη) µέσα στο χώµα (ψηµένο πηλό) περικλείεται από χώµα. Έτσι, περιέχον και περιεχόµενο µοιράζονται µια κοινή ρίζα, γίνονται κοινωνοί του περάσµατος από το οργανικό στο ανόργανο.
Η οµαδική έκθεση Τελετουργικά ∆οχεία πραγµατεύεται ακριβώς αυτή τη µοναδική συνθήκη της τεφροδόχου µέσα από παλαιότερες και νέες δηµιουργίες σύγχρονων κεραµιστών και κεραµιστριών. Οι καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες προτείνουν αυθεντικές δηµιουργίες τηρώντας τις βασικές αρχές του αντικειµένου ως προς τις διαστάσεις, την εσωτερικότητα και την ύπαρξη ενός ανοίγµατος που καλύπτεται µε καπάκι — απαραίτητο στοιχείο σύνδεσης του έξω µε το µέσα που επιτρέπει το γέµισµα και το άδειασµα ή και την απλή περιέργεια. Παράλληλα, κάθε έργο αποτελεί µια άσκηση και έναν αυτοσχεδιασµό ανάµεσα στους κανόνες και στην ελευθερία της δηµιουργίας, στο περιθώριο που αφήνει η αισθητική όταν απαλλάσσεται από την απαιτητική χρηστικότητα.
Κάθε έργο, από το πιο ήσυχο και µονόχρωµο µέχρι το πιο ευφάνταστο, αποτελεί έναν µικρόκοσµο όπου περιεχόν και περιεχόµενο συνοµιλούν, επηρεάζοντας διαρκώς το ένα για το άλλο και εξάπτοντας τη φαντασία του επισκέπτη. Οι διαφορετικές εκδοχές τεφροδόχων εν αναµονή µας προϊδεάζουν για την ζωή ή τον χαρακτήρα ενός φανταστικού τους κατόχου ή και του δηµιουργού τους (θα µπορούσε κανείς να υποθέσει ότι πρόκειται και για το ίδιο άτοµο;). Παράλληλα όµως, οι ατοµικότητες συναντώνται µέσα από την έκθεση στον χώρο και γίνονται αντικείµενο θέασης θυµίζοντας µας τον τελετουργικό χαρακτήρα µε τον οποίο συνδέονταν παλαιότερα οι τεφροδόχοι και ας αποτελούν σήµερα βοηθητικό και βιοµηχανοποιηµένο αντικείµενο µιας ατοµικής απόφασης.
Εύα Βασλαµατζή
Καλλιτέχνες
Γιάννης Ατσόνιος
Γιώργος Βαβάτσης
Κατερίνα Γιάννακα
Μελίνα Ξενάκη
Έλλη Κανάτα
Σπύρος Καπής
Σταύρος Καρνακης
Μάρω Κερασιώτη
Χαρούλα Κοροπούλη
Ιωσηφίνα Κοσμά
Έλενα Μανάλη
Μάνος Μαστοράκης
Λάζαρος Φίλιππος Παπαδόπουλος
Σπύρος Ροκανας
Μαρία Σανουδάκη
Δήμητρα Σταυρινίδου
Σοφία Τριγώνη
Δώρα Τσιράκογλου
Μανούσος Χαλκιαδάκης
Ηλίας Χριστόπουλος
Yi ceramics
Yfi ceramics
Valentino Marengo
Καθώς και μαθητές της σχολής κεραμικής της Σοφίας Τριγώνη
«Τελετουργικά Δοχεία» Ομαδική έκθεση κεραμικής
16–24/09/2022
Η ίδια η πρακτική της κεραµικής τέχνης —και η επιµονή της στον χρόνο µέσα από το ολοένα αυξανόµενο ενδιαφέρον καλλιτεχνών, επαγγελµατιών και ερασιτεχνών, για το µέσο— δεν µπορεί παρά να µας οδηγεί στην απαρχή της, δηλαδή στο χώµα, στον ευτελή κόκκο. Η καταγωγή της αυτή από µια εύθραυστη ανόργανη συνθήκη που µε τον κατάλληλο χειρισµό και την υψηλή θερµοκρασία αποκτά υπόσταση, δύναµη και διάρκεια παραπέµπει στην ανθρώπινη συνθήκη που ακολουθεί µια αντίστοιχη πορεία µέχρι την αποδυνάµωση και τον, σχεδόν, ολοκληρωτικό αφανισµό. Το χώµα από το οποίο προέρχεται, γίνεται συχνά και το ίδιο υλικό που περιβάλλει και προφυλάσσει το κεραµικό, που το διατηρεί µέσα στο χρόνο για να το παραδώσει αιώνες µετά, σε κάποιες περιπτώσεις, άθικτο, σαν να διαισθάνεται το ίδιο µε κάποιον ανεξήγητο τρόπο τις καταβολές του.
Από την αρχή της ύπαρξης της µέχρι και σήµερα η κεραµική αλλάζει πολλές µορφές και σχήµατα. Η κάθε φόρµα, συνδεδεµένη µε την ανθρώπινη κλίµακα, εξυπηρετεί έναν σκοπό. Οι καµπύλες φόρµες, στις περισσότερες περιπτώσεις όπου το κεραµικό έχει χρηστική αξία, υπονοούν τη θέληση να κρατήσουν κάτι, να το δεσµεύσουν, να εµπεριέχουν· η κλειστή φόρµα µε τη σειρά της, τη συντήρηση και την αποµόνωση από τις εξωτερικές συνθήκες. Ένα είδος που εντοπίζεται από τα αρχαία χρόνια και συνδυάζει αυτές τις δύο λειτουργίες µαζί µε µια υπαρξιακή διάσταση, που προκύπτει από το περιεχόµενο του, είναι η τεφροδόχος. Τελευταίο βήµα της τελετουργίας καύσης του νεκρού σώµατος, η τεφροδόχος θα περιέχει την τελευταία µορφή ενός ανθρώπινου σώµατος για να αποθηκευτούν µαζί, όπως και στην κανονική διαδικασία ταφής, στο χώµα. Το χώµα (ή στάχτη) µέσα στο χώµα (ψηµένο πηλό) περικλείεται από χώµα. Έτσι, περιέχον και περιεχόµενο µοιράζονται µια κοινή ρίζα, γίνονται κοινωνοί του περάσµατος από το οργανικό στο ανόργανο.
Η οµαδική έκθεση Τελετουργικά ∆οχεία πραγµατεύεται ακριβώς αυτή τη µοναδική συνθήκη της τεφροδόχου µέσα από παλαιότερες και νέες δηµιουργίες σύγχρονων κεραµιστών και κεραµιστριών. Οι καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες προτείνουν αυθεντικές δηµιουργίες τηρώντας τις βασικές αρχές του αντικειµένου ως προς τις διαστάσεις, την εσωτερικότητα και την ύπαρξη ενός ανοίγµατος που καλύπτεται µε καπάκι — απαραίτητο στοιχείο σύνδεσης του έξω µε το µέσα που επιτρέπει το γέµισµα και το άδειασµα ή και την απλή περιέργεια. Παράλληλα, κάθε έργο αποτελεί µια άσκηση και έναν αυτοσχεδιασµό ανάµεσα στους κανόνες και στην ελευθερία της δηµιουργίας, στο περιθώριο που αφήνει η αισθητική όταν απαλλάσσεται από την απαιτητική χρηστικότητα.
Κάθε έργο, από το πιο ήσυχο και µονόχρωµο µέχρι το πιο ευφάνταστο, αποτελεί έναν µικρόκοσµο όπου περιεχόν και περιεχόµενο συνοµιλούν, επηρεάζοντας διαρκώς το ένα για το άλλο και εξάπτοντας τη φαντασία του επισκέπτη. Οι διαφορετικές εκδοχές τεφροδόχων εν αναµονή µας προϊδεάζουν για την ζωή ή τον χαρακτήρα ενός φανταστικού τους κατόχου ή και του δηµιουργού τους (θα µπορούσε κανείς να υποθέσει ότι πρόκειται και για το ίδιο άτοµο;). Παράλληλα όµως, οι ατοµικότητες συναντώνται µέσα από την έκθεση στον χώρο και γίνονται αντικείµενο θέασης θυµίζοντας µας τον τελετουργικό χαρακτήρα µε τον οποίο συνδέονταν παλαιότερα οι τεφροδόχοι και ας αποτελούν σήµερα βοηθητικό και βιοµηχανοποιηµένο αντικείµενο µιας ατοµικής απόφασης.
Εύα Βασλαµατζή
Καλλιτέχνες
Επιµέλεια έκθεσης: Μάνος Μαστορακης
Επιμέλεια χώρου: Σπύρος Καπής
Κείμενο έκθεσης: Εύα Βασλαματζή